Najstarszym napojem codziennym było piwo. W średniowieczu, kiedy picie wody groziło zatruciem, piwo pito przez cały dzień. „Skarżono się na karczmarzy, że nalewając piwa w konewki z góry, wytwarzali nadmiar piany. Za wyszynkowanie 20 beczek piwa powinien karczmarz dostać jedną beczkę „wkupnego”.

Ok. 1794r. w Dzierżoniowie działało 7 piwowarów i słodowników. Prawo waru piwa posiadało 205 domów mieszczańskich, na które przypadało ogółem 477½ piw. Na piwo przerobiono 2610 korców jęczmienia. W Niemczy odbywało się w XVIII w. aż 50 warów piwa rocznie .^[1]

Prawdopodobnie najstarszy bielawski, browar działający do 1947r. mieścił się przy obecnej ul. Legionów 4-4a. Pierwszym znanym właścicielem browaru i działającej przy nim gospody „Zur Bergbrauerei” był niejaki Bluschke (reklama prasowa w „Langenbielauer Anzeiger” z 1855r.). W końcu XIX w, jako właściciel browaru wstępuje Carl Brinke.

Po 1924r. właścicielem zabudowanej działki (Grundbuch 11), zostaje kupiec Fritz Scholz. Gospodę prowadzą w 1930r. Heinrich Kappe, w 1933r. Heinrich Thilsch, a od 1937r. spadkobiercy Fritza Scholz'a, Artur Scholz (zmarł przed 1943r.) i jego żona Elli (do 1945r.). Browar w 1943r. wymieniany jest jako oddział stoszowickiego browaru „Bergschlösschen Brauerei Peterwitz Gustav Stark”.^[2]

W okolicach dzisiejszego placu Kościelnego jest obniżenie terenu, gdzie woda gromadziła się w postaci rozlewiska. Były to stawy do spiętrzania wody służącej do napędu młyńskich kół lub stawy płytkie do zbierania lodu na potrzeby browaru "Zur Bergbrauerei" (Górski Browar, ul. Legionów 4) i browaru „Zum Tümpel” (Nad Sadzawką, ul. Mała 3a).^[5]

Jak wspomina mieszkanka Bielawy Gertrud Kuhnt, bardzo dobre było dzierżoniowskie piwo z browaru „Süßmann Brauerei” (Browar Süßmanna) i „Tröppla Brauerei” (Browar Tröppli), ale najwspanialsze było młode piwo „Peterwitzer Jungbier” (młode piwo stoszowickie). Gertrud Kuhnt pamięta, że samochód z browaru w Stoszowicach (Peterwitz) przyjeżdżał dwa razy w tygodniu. Kierowca dzwonił specjalnym dzwonkiem, tak że wszyscy w okolicy wiedzieli, kto przyjechał. Bezpośrednio z samochodu sprzedawał piwo nie tylko gospodom, ale również pojedynczym mieszkańcom wsi. Przed samochodem ustawiały się kolejki dzieci z kuflami i kankami. Gertrud Kuhnt wspomina też, że: „piwa takiego nie można było pić od razu, ponieważ należało wpierw rozlać je do butelek i zakorkować. Później należało „przechrzcić” piwo szczyptą soli i małą ilością cukru”. Piwo musiało być zabutelkowane, bardzo dobrze zakorkowane i umieszczone w piwnicy. Do spożycia nadawało się po tygodniu, a przy jego piciu należało być ostrożnym, aby się nie oblać musującym napojem.^[1]

Zbudowana przez browarnika J. Köpper'a  „Letnia Gospoda”, w Bielawie Ober-Langenbielau (obecnie ul. Janusza Korczaka 20), to lokal w którym, w środę 15 września 1897r. zabłysło, pierwsze w powiecie dzierżoniowskim, elektryczne światło w publicznym lokalu rozrywkowym.  Po zmianie właściciela przemianowana na „Köpper's Etablissement”. W 1900r. lokal został nazwany „Kaiser Wilhelm^s Höh” (wzniesienie cesarza Wilhelma).^[3]

Schlossbrauerei - to dawny browar dworski, w 1916r. wymieniony w rejestrze związku niemieckich browarników (Braumeister und Malzmeister Verbund) jako właściciel Herman Köpper. Po I WŚ zaprzestał produkcji, a budynek został kupiony przez miasto Bielawa 7 sierpnia 1926r. w drodze licytacji, za niewielką sumę 49000 marek. W 1927r. w budynku umieszczono 4 klasę publicznej szkoły koedukacyjnej nr 2 (Sammel Schule II). Ostatni przedwojenny adres to Weberstraße 20. Teraz włączony do ul. Szpakowej pod nr 39.^[4] 

Budynek w Bielawie przy ul. Wolności 35 (Reichenbacherstraße 35, od lat 30. XX w. Hindenburgstraße 45 ) to dawna restauracja „Zur Eisenbahn” (Przy Kolei Żelaznej). Od poł. XIX w. lokal ten, pod nazwą „Restauration Rassel” (Restauracja Rassela) prowadził Eduard Rassel, a później Carl Jung. W tym czasie, według zachowanych reklam prasowych z 1905 r., gastronom ten organizował Wielkie Święta Świeżego Waru Piwa Bock. Z tyłu budynku, istniała mała ubojnia na potrzeby lokalu gastronomicznego.

Trzeba pamiętać że lokal ten oferował całodniowe wyżywienie dla swoich gości hotelowych, jak i dla gości zewnętrznych. Od początku XX w., (ok. 1908 r.) kiedy właścicielem był Josef Stelzer, lokal nazywał się „Restauration zur Hohen Eule” (Restauracja pod Wielką Sową). Od lat 20. XX w. do końca niemieckiej historii miasta właścicielami tej restauracji byli Elwire i Reinhold Süssmannowie. To wówczas lokal od 1919 r. dzierżył nazwę „Zur Eisenbahn” (Przy Kolei Żelaznej), co związane było z połączeniem Bielawy państwową linią kolejową w 1890 r. i bliskością stacji kolejowej, w prostej linii 200 m. Lokal stał się wówczas atrakcyjny także dla turystów przyjeżdżających koleją. Był wymieniany w wielu przedwojennych przewodnikach turystycznych Emila Lehmanna począwszy od 1897 r. Po 1924 r. Towarzystwo gimnastyczne „Eichenlaub” (założone w 1894 r.) obrało restaurację „Zur Eisenbahn” za swój patronacki.
W czasie II wojny światowej z tego lokalu mogli korzystać także przymusowi jeńcy wojenni. Po 1945 r. mieściła się tutaj knajpa z obiadami dla wojskowych radzieckich - wówczas popularnie zwana Kasynem. Później restauracja stała się miejscem otwartym dla wszystkich, a jej podstawą były nadal obiady. Lokal nazywano wówczas Barem Dolnym.^[5]

Najstarszym browarem w Dzierżoniowie był „Stadtbrauerei” (Browar Miejski) mieszczący się przy Brauerstraße 13 (ul. Bohaterów Getta, budynek nie istnieje). W latach 1863-1865 browar ten prowadził Rother, w latach 1865-1888 Josef Klinke,  w latach 1888-1902 C. Cimbal, a w latach 1902-1920 Arthur Ludwig.

Browar „Brauerei Marx” (Browar Marxa) przy Langenbielauerstraße (ul. Batalionów Chłopskich, budynek nie istnieje) od roku 1830 (podaje się również rok 1890) prowadził Oswald Marx, a w latach 1930-1944 Hulda Marx.

     Przy Peterswaldauerstraße 4 (ul. Jana Kilińskiego 25) w latach 1900-1905 działał browar „Reichenbacher Brauhaus Friedrich & Co. GmbH” (Dzierżoniowski Browar Friedrich & Co. GmbH), w latach 1905-1913 „Reichenbacher Brauhaus Sonntag & Bongoll” (Dzierżoniowski Browar Sonntaga & Bongolla), w latach 1913-1914 „Reichenbacher Brauhaus Tesche & Palaske” (Dzierżoniowski Browar Teschego & Palaskego), w latach 1914-1917 „Reichenbacher Brauhaus Tesche, Palaske & Detmers” (Dzierżoniowski Browar Teschego, Palaskego & Detmersa), a w latach 1917-1920 „Reichenbacher Brauhaus Bertold Tesche” (Dzierżoniowski Browar Bertolda Teschego).

Przy Neudorferstraße 100 (ul. Nowowiejska 61a) w latach 1865-1876 działał browar „Brauerei Reinhold Rother” (Browar Reinholda Rothera), w latach 1876-1885 „Brauerei Theodor Hörder” (BrowarTheodora Hördera), w latach 1885-1902 „Brauerei O. Böhm” (Browar O. Böhma), w latach 1902-1905 „Brauerei Hermann May” (Browar Hermanna Maya), w latach 1905-1908 „Brauerei Herm. May's Erben, Inh. Florian Zimmer” (Browar należący do spadkobiercy Hermanna Maya Floriana Zimmera) Floriana Zimmera, a w latach 1908-1920 „Brauerei Karl Süssmann” (Browar Karla Süssmanna). W tym czasie funkcjonowała tutaj także go W 1941r. do spółki z Karlem Süssmannem wszedł kupiec Heinz Irmer.

Wiele starych browarów dworskich, zaopatrujących najbliższą sobie okolicę, takich jak „Brauerei Polten/Beitz” (Browar Poltena i Beitza) w Rościszowie (Steinseifersdorf) nie miało szans na rozwinięcie swojej działalności. Ten stary browar szlachecki, potocznie nazywany w dialekcie sowiogórskim „Pulta-Bräuer” (Browar Poltena), należący do hrabiego von Seherr-Thoßa z Ostroszowic (Weigelsdorf), a dzierżawiony przez Roberta Beitza, nie był modernizowany. Kiedy utrzymywanie tego browaru stało się nieopłacalne, hrabia wyburzył go w latach 80. XIX w. i zbudował w tym miejscu swój pałac. Niektóre browary dworskie, takie jak pieszycki „Dominial Bierbrauerei” (Browar Dominialny), którego właścicielem w latach 70. XIX w. był hrabia Franz zu Stollberg-Wernigrode, zostały zmodernizowane. Pieszycki browar został zmodernizowany po jego wydzierżawieniu. (W 1876r. dzierżawcą browaru był niejaki Klemann, a w 1912r. urodzony 10 października 1874r. Albert Schröter).

Aby ograniczyć alkoholizm, od pocz. XX w. zaczęto promować napoje bezalkoholowe lub o bardzo małej zawartości alkoholu. Wówczas bardzo modne stało się słodkie piwo bezalkoholowe. Piwo takie podawano w tzw. „gospodach reformowanych” (Reforms Gasthaus). Gastronomowie podzielili się na dwie grupy: sprzedających alkohol i sprzedających napoje bezalkoholowe. Właściciele „reformowanych gospód” mieli swój organ prasowy — wydawaną w Weimarze fachową prasę dla gastronomów „Deutscher Verein für Gasthaus Reform” (Niemieckie Towarzystwo dla Gospód Reformowanych). W Niemczech ruchy antyalkoholowe propagowały: „Der Deutsche Verein Gegen Den Missbrauch Geistiger Getränke” (Niemieckie Stowarzyszenie Przeciw Nadużyciu Alkoholu), „Deutschen Guttempler Orden” (Niemiecka Loża Masońska), „Das Blaue Kreuz” (Niebieski Krzyż). Ideę życia w trzeźwości w powiecie dzierżoniowskim rozpowszechniały miejscowe loże masońskie (m.in. „Scheideweg unter der Eule” — Rozdroże Pod Sową), zrzeszone w niemieckiej loży masońskiej. W powiecie dzierżoniowskim moda na „gospody reformowane” była widoczna nawet w nazwach lokali. Gustav Haag, gastronom z Niemczy, ok. 1912r. nazwał swoją gospodę „Reformgasthaus” (Gospoda Reformowana), a Adolf Ilchmann swoją dzierżoniowską restaurację przy Hebendorf 6 (dzisiaj Piława Dolna, ul. Wiejska 6): „Reform Restaurant” (Restauracja Reformowana). W gospodach tych podawano piwo bezalkoholowe nazywane „Reform-Bier” (piwo reformowane), które warzył m.in. pieszycki, a później dzierżoniowski, piwowar Albert Schröter. W reklamie podawał on informację, że piwo to ma niezwykłe walory smakowe, jest słodkie, o nikłej zawartości alkoholu, polecane przez lekarzy dla chorych i rekonwalescentów.^[1]